คดีอาญา คดีอาญา คือ คดีอันเนื่องมาจากการกระทำที่ละเมิดต่อกฎหมาย ซึ่งกฎหมายนั้นได้บัญญัติไว้ว่าเป็นความผิดและกำหนดโทษ ประหารชีวิติ จำคุก กักขัง ปรับ หรือ ริบทรัพย์สิน โดยคดีอาญาแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่ๆ คือ คดีอาญาแผ่นดิน และคดีอันยอมความได้ คดีอาญาที่สามารถยอมความได้ ประชาชนมักยื่นฟ้องต่อศาลเอง เพราะเมื่อไปแจ้งความดำเนินคดีอาจจะล่าช้ามากกว่า เช่น – คดีฉ้อโกง – คดียักยอก – คดีบุกรุก – คดีว่าด้วยความผิดอันเกิดจาการใช้เช็ค – คดีละเมิดลิขสิทธิ์ สิทธิบัตร อนุสิทธิบัตร หรือ ละเมิทรัพย์สินทางปัญญาอื่นๆ ฯลฯ